_edited.png)
Son yıllarda mutfaklarımızda hızla popülerleşen airfryer, geleneksel yağda kızartmaya alternatif olarak daha sağlıklı bir pişirme yöntemi olarak lanse ediliyor. Ancak airfryer’ın gerçekten ne kadar sağlıklı olduğunu merak eden birçok kişi var. Bu yazıda, airfryer kullanımıyla ilgili sağlık avantajlarını ve dikkat edilmesi gereken noktaları bilimsel araştırmalar perspektifinden inceleyelim.
Airfryer’ın Avantajları
Airfryer, geleneksel kızartmaya kıyasla çok az yağ kullanır veya hiç yağ kullanmadan yiyeceklerin çıtır bir doku kazanmasını sağlar. Bu, özellikle patates kızartması gibi yiyeceklerin yağ içeriğini büyük ölçüde azaltarak kalori alımını düşürür. Örneğin, bir yemek kaşığı yağ ile 1 kg patatesi kızartmak mümkündür ki bu, geleneksel yöntemlerle yapılan patates kızartmasına kıyasla çok daha düşük yağ oranı demektir. British Heart Foundation gibi sağlık kuruluşları, bu özelliği nedeniyle airfryer’ı daha sağlıklı bir alternatif olarak görmektedir : Are air fryers better for your health? - BHF.
Dahası, Frontiers in Nutrition dergisinde yayımlanan bir çalışmada, airfryer kullanımının yüksek sıcaklıkta pişirilen yiyeceklerde oluşan kanserojen akrilamid bileşiğinin seviyesini düşürebileceği belirtilmiştir. Akrilamid, özellikle patates gibi nişastalı yiyeceklerin kızartılması veya fırınlanması sırasında oluşan bir bileşiktir ve potansiyel olarak kanser riskiyle ilişkilendirilmiştir. Airfryer, yağ kullanımını azalttığı için akrilamid oluşumunu da azaltma potansiyeline sahiptir. Ancak, akrilamid oluşumunun tamamen ortadan kalkmadığı ve yiyeceklerin pişirme süresi ve sıcaklığının da bu süreçte etkili olduğu vurgulanmıştır Frontiers | Acrylamide formation in air-fried versus deep and oven-fried potatoes, Effect of air-frying on formation and correlations of polycyclic aromatic hydrocarbons, acrylamide, and heterocyclic aromatic amines in foods and risk assessment | Food Science and Biotechnology.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Airfryer her ne kadar geleneksel kızartmaya göre daha az zararlı bileşiklerin oluşmasını sağlasa da tamamen risksiz bir yöntem değildir. Cleveland Clinic'e göre, airfryer kullanımı bazı yiyeceklerde kolesterol oksidasyon ürünleri (COPs) gibi zararlı bileşiklerin oluşumuna neden olabilir. Bu bileşikler, kalp hastalığı ve kanser riskini artıran faktörler arasında yer almaktadır. Are Air Fryers Actually Healthy?. Özellikle balık gibi yağlı yiyeceklerin airfryer’da pişirilmesi durumunda bu bileşiklerin oluşabileceği belirtilmiştir.
Ayrıca, airfryer ile pişirilen yiyeceklerin sağlığı, kullanılan yiyeceklerin kalitesine ve çeşidine bağlıdır. Eğer işlenmiş, yüksek yağ ve trans yağ içeren yiyecekler airfryer’da pişirilirse, sağlıklı bir sonuç elde edilemez. Bu nedenle airfryer kullanırken sebzeler, tam tahıllar ve yağsız protein kaynakları gibi sağlıklı yiyecekleri tercih etmek önemlidir. Are Air Fryers Bad for You? Benefits and Risks of Cancer.
Kore’deki Çalışmalar ve Diğer Riskler
Kore’de yapılan bir çalışmada, airfryer kullanılarak pişirilen yiyeceklerde yüksek seviyelerde kanserojen akrilamid oluştuğu tespit edilmiştir. Araştırmada, özellikle patates gibi nişastalı gıdaların yüksek sıcaklıklarda pişirilmesi sonucunda, bazı modellerin Avrupa Birliği tarafından belirlenen güvenlik seviyelerinin (500 mg/kg) çok üzerinde akrilamid ürettiği ortaya çıkmıştır. Bazı modellerde bu seviyenin 68 katına kadar çıktığı gözlemlenmiştir. Ancak, pişirme sıcaklığı ve süresi düşürüldüğünde, akrilamid oluşumunun önemli ölçüde azaldığı görülmüştür Air fryers produce cancer-causing chemicals, watchdog warns | The Standard. Bu bulgu, pişirme koşullarının dikkatli bir şekilde ayarlanması gerektiğini vurguluyor.
Airfryer kullanırken akrilamid gibi zararlı bileşiklerin oluşumunu en aza indirmek için maksimum sıcaklık ve sürelerin dikkatli ayarlanması gereklidir. Çalışmalar, sıcaklığın 180°C’nin altında tutulması ve pişirme süresinin 15-20 dakika arasında sınırlı tutulmasının, akrilamid oluşumunu büyük ölçüde azaltabileceğini göstermektedir Frontiers | Acrylamide formation in air-fried versus deep and oven-fried potatoes Effect of air-frying on formation and correlations of polycyclic aromatic hydrocarbons, acrylamide, and heterocyclic aromatic amines in foods and risk assessment | Food Science and Biotechnology.
Diğer Riskler: Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar ve Termal İşlemle Oluşan Bileşikler
Yüksek sıcaklıkta pişirme sırasında polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) ve heterosiklik aminler gibi zararlı bileşikler de oluşabilir. Özellikle et ve balık gibi yiyeceklerde, bu bileşikler kansere yol açabilecek potansiyel riskler taşır The real deal on air-frying: Is it that much healthier than deep-frying food? - CNA Air fryers produce cancer-causing chemicals, watchdog warns | The Standard.
Bu bulgular, airfryer’ın daha sağlıklı bir pişirme yöntemi olmasına rağmen, bazı durumlarda dikkatli kullanılmadığında riskler taşıyabileceğini gösteriyor. Sağlıklı pişirme için yiyeceklerin doğru sıcaklıkta ve sürede pişirilmesi önemlidir.
Airfryer, geleneksel kızartma yöntemlerine kıyasla daha sağlıklı bir pişirme yöntemi olarak öne çıkmaktadır. Daha az yağ kullanarak pişirme yapması, kaloriyi ve yağ tüketimini azaltırken, yüksek sıcaklıkta oluşan zararlı bileşiklerin (akrilamid gibi) seviyelerini de azaltabilir. Ancak tamamen sağlıklı bir yöntem değildir ve yiyeceklerin pişirme süresi, sıcaklığı ve çeşidine dikkat edilmelidir. Düşük ısıda, kısa süreli ve aşırıya kaçmadan kullanıldığında, airfryer daha güvenli bir alternatif sunar.
Sonuç olarak, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek için airfryer gibi pişirme yöntemlerini çeşitlendirip dengeli beslenmeye özen göstermek en iyisidir.
Bireysel olarak hızlı işlemlerde airfryer kullanmaktayım ve maksimum 160-170 derece arasında 15-20dakikadan fazla kullanmamaya özen gösteriyorum. Ayrıca kaplamasından da emin olmadığım için silikon kalıp, yağlı kağıt veya fırına girebilen cam kaplardan birini mutlaka kullanıyorum. bu araştırmalar ışığında siz de kendi tercihlerinizi yapabilirsiniz.
Kaynaklar:
Cleveland Clinic, Airfryers and Health
British Heart Foundation, Airfryers and Health
Frontiers in Nutrition, Acrylamide Formation in Air-fried Potatoes
https://www.frontiersin.org/journals/nutrition/articles/10.3389/fnut.2023.1297069/full
Air fryers produce cancer-causing chemicals, watchdog warns
Springer Link: Effect of air-frying on formation and correlations of polycyclic aromatic hydrocarbons, acrylamide, and heterocyclic aromatic amines in foods and risk assessment https://link.springer.com/article/10.1007/s10068-024-01639-4
Comments